Ἡ συμβολὴ τῶν Ἀθηναίων στὴν ἀνάδειξη τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἦταν ἡ μεγαλύτερη στὸν πόλεμο κατὰ τῶν βαρβάρων, ἀλλὰ καὶ στὴν ὀργάνωση τῆς ζωῆς τῶν πόλεων∙ ἡ ἄμεσος δημοκρατία της, μὲ ὅλους τοὺς θεσμούς της, εἶχε ἀποτελέσει τὸ πρότυπο γιὰ ὅσες ἑλληνικὲς πόλεις στρέφονταν ἀπ’ τὴν τυραννία ἢ τὴν ὀλιγαρχία στὴν δημοκρατία. «Οὐ τοίνυν, ἐπειδὴ τὰ μέγιστα συνδιέπραξε, τῶν ἄλλων ὠλιγώρησεν»∙ ὄχι λοιπόν, ἐπειδὴ συνέβαλε στὰ μέγιστα, δηλαδὴ στὸν πόλεμο, στὰ ἄλλα ὀλιγώρησε. «Ἀλλ’ ἀρχὴν μὲν ταύτην ἐποιήσατο τῶν εὐεργεσιῶν»∙ ἀλλὰ ἔγινε ἡ νίκη ἀρχὴ γιὰ τὶς εὐεργεσίες. «Τροφὴν τοῖς δεομένοις εὑρεῖν»∙ καὶ ἀποτέλεσε μάθημα γιὰ ὅσους ἔψαχναν νὰ βροῦν λύσεις. «Ἥνπερ χρὴ τοὺς μέλλοντας καὶ περὶ τῶν ἄλλων καλῶς διοικήσειν»∙ τὴν ὁποία χρειάζονταν οἱ Ἕλληνες καὶ γιὰ τὰ ὑπόλοιπα προβλήματα νὰ βροῦν λύση. Τὴν εὐαισθησία τῶν πολιτῶν γιὰ τὴν συμμετοχή τους ἐνεργῶς στὰ κοινὰ ἐπιδίωκε ὁ Ἰσοκράτης.