Οἱ ἀξίες τῆς ἀθηναϊκῆς πολιτείας στὴν ἄμεσο δημοκρατία κατέστησαν πρότυπα τοῦ Ἑλληνισμοῦ στὴν μακρὰ ἱστορία του∙ ἡ ἁρμονία τοῦ λόγου τῶν πολιτῶν της καὶ οἱ θεσμοί της διαμόρφωσαν τὸ ἦθος τους καὶ ἔγιναν «τῶν ἄλλων διδάσκαλοι». «Καὶ τὸ τῶν Ἑλλήνων ὄνομα πεποίηκε μηκέτι τοῦ γένους, ἀλλὰ τῆς διανοίας δοκεῖν εἶναι»∙ καὶ ἔχει καθιερώσει τὸ ὄνομα τῶν Ἑλλήνων ὄχι ἀπ’ τὸ γένος τους ἀλλὰ ἀπ’ τὴν διάνοιά τους, ἀπ’ τὸ πνεῦμα τους. «Καὶ μᾶλλον Ἕλληνας καλεῖσθαι τοὺς τῆς παιδεύσεως τῆς ἡμετέρας ἢ τοὺς τῆς κοινῆς φύσεως μετέχοντας»∙ καὶ μᾶλλον καλοῦνται Ἕλληνες ὅσοι μετέχουν στὴν δική μας παίδευση παρὰ στὴν κοινὴ γενιά. Ἑπτὰ αἰῶνες ἀργότερα ὁ Λιβάνιος, στενὸς φίλος τοῦ αὐτοκράτορος Ἰουλιανοῦ, δίδει τὸν ἴδιο ὁρισμό, «εἰ δὴ τοῖς λόγοις μᾶλλον ἢ τῷ γένει τὸν Ἕλληνα κλητέον»∙ ἀπ’ τὸν λόγο του διακρίνουμε παρὰ ἀπ’ τὸ γένος τὸν Ἕλληνα.